اگر در زمینه‌های مرتبط به الکترونیک فعالیت می‌کنید، می‌دانید که لحیم کاری یکی از مهارت‌های فوق العاده مهم و کاربردی است که هر شخصی که در زمینه‌های مختلفی مانند: تعمیرات بورد و تعمیرات موبایل وارد می شود، باید بر آن مسلط باشد و انواع ابزار لحیم، نوک هویه و هویه را بشناسد.
«لحیم کاری» به اتصال 2 فلز به هم گفته می‌شود که از طریق فرایند ذوب و انجماد صورت می‌گیرد. کلمه تخصصی لحیم به معنای آلیاژ است و به مخلوطی از چند فلز که یکی از آنها فلز اصلی و پایه است گفته می‌شود. در ادامه این مقاله از اهوراشاپ قصد داریم تا به معرفی انواع نوک هویه، کاربردها و روش‌های نگهداری آنها بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
نوک هویه چیست؟
هویه متشکل از دسته، المنت و نوک هویه است و عملکرد نوک هویه به گونه‌ای است که حرارت را از المنت منتقل می‌کند و موجب ذوب شدن سیم لحیم می‌شود. نوک هویه دارای اشکال و ویژگی‌های متفاوتی است و طراحی خاص نوک هویه از چسبیدن نامطلوب قلع و اکسیده شدن آن جلوگیری می‌کند.
در خرید نوک هویه به یاد داشته باشید که نوک هویه لحیم کاری از یک هسته مسی با روکش کروم و نوک آهنی ساخته شده است که نوک آن با قلع پوشیده می‌شود. به علاوه، بکار بردن مس و کروم در نوک هویه موجب می‌شود تا کروم حرارت را به بیرون از بدنه انتقال دهد و مس نیز مانع سیاه شدن آن شود.
نوک هویه از هسته مسی با روکش کروم و نوک آهنی ساخته شده که قلع نیز در ساخت آن تاثیر قابل توجهی دارد. استفاده از مس در نوک هویه، علاوه بر انتقال دما، سبب جلوگیری از اکسیده شدن آن نیز می‌شود. در این بین، کروم هم نقش بسزایی در انتقال حرارت به سطح بیرون نوک هویه دارد. در نهایت، لایه قلعی نوک هویه هم همانند کروم برای محافظت و انتقال حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از انواع نوک هویه، می‌توان به نوک هویه سر صاف، نوک هویه سرکج، نوک هویه سرکاتری، نوک هویه 3 بعدی، نوک هویه سرصاف سوزنی مکانیکی، سرکج سوزنی مکانیکی و غیره اشاره کرد. در ادامه مطلب، با انواع نوک هویه، ویژگی‌های نوک هویه و کاربردهای آن ها آشنا خواهیم شد.
انواع نوک هویه: نوک هویه سرصاف
همانطور که از نام این نوک هویه پیداست، نوک هویه سرصاف به شکلی ساخته شده که صاف باشد و در زمینه‌هایی که افراد روی جزئیات و دستگاه های ظریف، لحیم کاری می‌کنند کاربرد دارد. به علاوه، استفاده از این نوک هویه نیازمند مهارت بالایی است و باید در استفاده از این نوک هویه سرصاف که پرکاربردترین نوع نوک هویه است دقت کرد.
در انتخاب نوک هویه سرصاف اطمینان حاصل کنید که اندازه آن با هویه سازگار باشد. در نهایت، نوک هویه سرصاف بیشتر از نوک هویه سرکج مورد استفاده قرار می‌گیرد. از برندهای فعال در تولید این نوک هویه می‌توان به کوئیک و ریلایف اشاره کرد.
انواع نوک هویه: نوک هویه سرکج
نوک هویه سرکج به دلیل شکل و محل قرارگیری اجزای الکترونیکی به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند بنابر تغییر قرارگیری تجهیزات و اجزای برد، عملکرد انعطاف پذیری را از خود به نمایش بگذارد.
کاربرد نوک هویه سرکج به دلیل دقت بالا و ظرافت، در تعمیرات موبایل است. به علاوه، نوک هویه سرکج زمانی کاربرد دارد که فرد زاویه دید درستی از اجزای مدار و یا برد نداشته باشد و از طریق آن به لحیم کاری بپردازد.
نوک هویه کاتری
هویه کاتری سطحی پهن و مسطح دارد و حرارت را به شکل یکسان بر سطح برد و یا قطعات پخش می‌کند. نوک هویه کاتری به دلیل شبیه بودن به چاقو برای تعمیر پل‌های لحیم کاری گزینه مناسبی است و یکی از بهترین نوک‌های هویه برای برداشتن قلع حین شابلون زدن، ترمیم کابل و تمیز کردن پایه‌های شابلون است.
بنابراین، این نوک هویه از طریق بخش جلویی نیز برای لحیم کاری سطوح کوچک گزینه کاربردی است و از طریق سطح پهن آن هم می‌توان برای لحیم کاری سطوح بزرگتر استفاده کرد.
در کنار مدل معمولی نوک هویه کاتری، مدل مکانیکی نیز در ترمیم اجزای مدار، لحیم کاری با ظرافت و همچنین تعمیر لوازم نیز کاربرد دارد.
نوک هویه قاشقی یا Flow
خرید نوک هویه قاشقی برای زمانی توصیه می‌شود که تعمیرکار بخواهد تا قلع اضافی روی سطوح را جمع کند. کاربرد نوک هویه قاشقی مدیون بخش برش خورده‌ای است که برعکس سایر مدل‌ها گود است و قلع بیشتری را در سریعترین زمان ممکن جمع آوری می‌کند.
نوک هویه Shovel
این نوک هویه سطح گسترده‌تری نسبت به مدل‌های قبلی دارد و می‌تواند درجه حرارت بالاتری را انتقال دهد. علاوه بر این، از دیگر قابلیت‌های سطح این نوک هویه می‌توان به لحیم کاری یکباره چندین پایه مثل پدهای SMD و BGA اشاره کرد.
نوک هویه اوریب
نوک هویه اریب را با نام نوک هویه ماتیکی و همچنین سر پهن می‌شناسند و به شکل رایج مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. برترین مزیت این نوک هویه را می‌توان سطح بزرگ آن دانست. بیشترین کاربرد نوک هویه اوریب در تعمیرگاه‌های لوازم الکترونیکی است که قلع را از طریق آن جمع می‌کنند. نوک هویه اوریب هنگام شابلون زدن یکی از بهترین و مناسب‌ترین گزینه‌ها برای جمع کردن قلع از روی برد تلفن همراه است.
نکات کاربردی هنگام انتخاب نوک هویه و خرید هویه
- قیمت: قیمت یکی از مهمترین معیا‌‌رهای انتخاب هویه و نوک هویه است که به برند، قابلیت‌ها و جنس آن بستگی دارد. فروشگاه اهوراشاپ میزبان اجناس متنوعی از برندهای معتبر است که انتخاب نوک هویه را تا حد امکان تسهیل می‌بخشد.
- برندهای نوک هویه: برندهای مختلفی در بازا‌رهای جهانی به ساخت و تولید نوک هویه اقدام می‌کنند که از آنها می‌توان به نوک هویه کوئیک، نوک هویه کیانلی، نوک هویه یاکسون و نوک هویه Relife اشاره کرد.
نکات مهم در استفاده از نوک هویه برای لحیم کاری
کار با هویه و ابزار لحیم کاری از مهمترین مهارت‌های لازم در زمینه الکترونیک است که در این حوزه به عنوان کلید شناخته می‌شود. اگرچه یادگیری علم الکترونیک و همچنین شناخت قطعات، بدون نیاز به لحیم کاری ممکن است، اما خرید هویه و شرکت در چنین مهارت‌های فنی، درهای جدیدی از دنیای الکترونیک را برای ما باز می‌کند.
لحیم کاری از مهارت‌های کلیدی است که همگام با علم الکترونیک و همچنین فناوری پیش می‌رود که می‌توان از طریق آن به اصلاح دستگاه‌ها و همچنین ایجاد تغییرات پرداخت.
پس از خرید هویه، به یاد داشته باشید که لحیم کاری به آسانی انجام نمی‌گیرد و المان‌های مهمی مانند: نوک هویه، احیا کننده هویه در این پروسه تاثیر‌گذار هستند و باید نکات مهمی را در استفاده از نوک هویه رعایت کنیم.
نوک هویه باید به مقدار مناسبی چسبیده باشد تا سیم قلع را بدرستی جذب کند و بر روی گوشی انتقال دهد. اگر این فرایند به درستی انجام نگیرد و به سطح نامطلوبی برسد، امکان آسیب به قطعات و دستگاه وجود دارد.
از اینرو، تعویض نوک هویه، کاری اصولی است و از هرگونه آسیب به دستگاه و لوازم جلوگیری می‌کند؛ به عنوان نمونه، نوک هویه‌های پهن و مخصوصا T یا Shovel حرارت را در بخش‌های بیشتری انتقال می‌دهند و سرعت لحیم کاری را می‌افزایند.
این نوع از نوک هویه برای فلزات محکم مناسب است و نوک‌های باریک‌تر نیز برای قطعات ریز و حساس مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چگونه از اکسیده شدن نوک هویه جلوگیری کنیم؟
تمیز نکردن به موقع نوک هویه منجر به مشکلات متعددی مانند: کاهش دقت، صحت در عملکرد و همچنین اکسیده شدن می‌شود. یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از اکسیده شدن نوک هویه، استفاده از روغن لحیم قبل و بعد از لحیم کاری است و باعث می‌شود تا قلع روان‌تر و تمیز‌تر شود.
تمیز نگهداشتن نوک هویه از روش‌های اصلی و کلیدی برای کاهش اکسیده شدن دستگاه است که عمر و عملکرد آن را در بازه طولانی مدت حفظ می‌کند.
یکی دیگر از روش‌هایی که پس از خرید هویه و نوک هویه باید رعایت شود، خودداری از حرارت بالا و غیر ضروری است و حتما باید اطمینان حاصل کنید که نوک هویه از درجه حرارت مناسبی برای لحیم کاری بهره‌مند باشد.
اگر برای مدت زمان مشخصی لحیم کاری نمی‌کنید و قصد دارید تا به فعالیت دیگری بپردازید، حتما هویه را خاموش کنید؛ زیرا، دمای عادی اتاق، سرعت اکسیداسیون را نسبت به دمای هویه افزایش می‌دهد.
چگونه نوک هویه را تمیز کنیم؟
تمیز کردن نوک هویه، قبل و بعد از لحیم کاری یکی از مهمترین تدابیری است که باید در استفاده آسان از نوک هویه اندیشیده شود تا عملکردی روان و با دقت را در اختیار شما قرار دهد. سعی کنید پس از استفاده از نوک هویه، سر آن را بلافاصله تمیز کنید تا از اکسیده شدن نوک هویه جلوگیری شود. به علاوه، به یاد داشته باشید که پایه هویه، اسفنج و احیاء کننده هویه، از لوازم ضروری هستند که حتما باید در دسترس تعمیرکار قرار بگیرند؛ وگرنه با عملکرد کند، دقت پایین و اکسیده شدن نوک هویه مواجه خواهید شد.
برای تمیز کردن هویه، ابتدا دستگاه را به برق وصل کنید و منتظر بمانید تا سر هویه به اندازه کافی گرم شود. به یاد داشته باشید که به هیچ عنوان نباید هویه را روی زمین، کتاب، روی وسایل برقی و پلاستیکی بگذارید و قبل از اینکار حتما هولدر هویه را تهیه کنید.
بیشتر بخوانید: فهرست لوازم جانبی ضروری موبایل + راهنمای خرید
سپس، اسفنج را با آب مقطر یا آب معمولی خیس کنید و 2 طرف نوک هویه را روی اسفنج بکشید تا کاملا تمیز شود. اگر حین تماس نوک هویه با اسفنج، بخار بوجود نیامد، یا نوک هویه شما به اندازه کافی داغ نشده، یا اسفنج شما به اندازه کافی خیس نیست.
در ادامه، سیم لحیم را به اطراف نوک هویه بکشید و سریعا نوک هویه را بوسیله اسفنج تمیز کنید. این عمل را چندین بار تکرار کنید تا نوک هویه کاملا تمیز و براق شود. این نکته نیز حائز اهمیت است که استفاده از سمباده برای تمیز کردن هویه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و در عوض، به نوک هویه آسیب وارد می‌کند و موجب اختلال در عملکرد هویه نیز می‌شود.
نکات مهم در تمیز نگهداشتن نوک هویه
- یکی از مهمترین نکات که در تمیز ماندن نوک هویه و هویه تاثیر دارد، خرید نوک هویه باکیفیت است. نوک هویه ارزان قیمت دوام کمتری دارد و به دلیل مواد بکار برده شده در ساختار آنها، به سادگی کثیف و خراب می‌شود. این نکته نیز حائز اهمیت است که بالا بودن قیمت هویه و نوک هویه نیز به معنای بالا بودن کیفیت آن نیست.
- روغن لحیم که در بازار به نام روغن فلاکس نیز شناخته می‌شود، یک ماده تمیز کننده شیمیایی است که قبل و در طول فرایند لحیم کاری قطعات الکترونیکی روی بردهای مدار مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی روغن لحیم، تمیز کردن محل اتصال 2 قطعه فلزی از عوامل آلوده کننده‌ای مانند: اکسیداسیون، آلودگی محیط و حتی روغن است. روغن لحیم در کنار جلوگیری از اکسیداسیون، کمک می‌کند تا فلز از نظر شیمیایی تمیز شود و به تماس، استحکام و اتصالات کمک شایانی می‌کند. در پایان توجه کنید که فرو کردن نوک هویه در روغن لحیم، بر روی کیفیت و دوام نوک هویه، اثر منفی و تخریب کننده می‌گذارد.
- استفاده از انواع دستمال و پارچه خیس کارآمد است، اما به مرور زمان باعث سیاه شدن و کثیف شدن سطح هویه و نوک هویه خواهد شد.
سایر نکات حین استفاده از نوک هویه
- اگر قصد تمیز کردن نوک هویه را دارید، بهتر است اجازه دهید تا هویه به شکل کامل سرد شود و زمان استفاده، روی آن روغن بریزید تا از اکسیده شدن جلوگیری شود.
- تا زمانیکه هویه شما به برق وصل شده، به هیچ عنوان محل کار را ترک نکنید.
- در صورتیکه به شکل مداوم از هویه خود استفاده می‌کنید، بهتر است تا نوک هویه را به شکل مداوم تمیز کنید تا عملکرد مناسب آن حفظ شود.
- هنگام کار با هویه و نوک هویه داغ مراقب دست‌ها، لوازم اطراف محیط کار و همچنین سیم دستگاه باشید.
- دمای هوای محیط را حین لحیم کاری روی یک دمای متعادل تنظیم کنید.
- از قسمت کناری نوک هویه استفاده کنید؛ زیرا محل اتصال بهتر گرم می‌شود.
- زمانیکه هویه روشن است، به بخش‌های فلزی و همچنین نوک هویه دست نزنید.
- به هیچ عنوان به نوک هویه ضربه نزنید و یا با فشار از آن استفاده نکنید؛ چون در بازه زمانی طولانی موجب ضعیف شدن دستگاه خواهد شد.
- مهمترین نکته در ابتدای شروع کار، رعایت ایمنی و سلامت است. بخار حاصل از سیم قلع، مایع فلکسی، و روغن لحیم برای سلامتی مضر و سرطان زا است؛ از اینرو، حین استفاده، از دستکش و ماسک استفاده کنید.
- اگر انواع نوک هویه شما تمیز نشد و یا آسیب‌هایی مانند: ترک خوردگی را روی آن مشاهده کردید، بهتر است تا نوک هویه خود را تعویض کنید.
- استفاده بیش از حد از قلع برای اتصال قطعات مناسب نیست و حتی در بعضی مواقع، ممکن است قلع از روی برد جدا شود. برای حل این مشکل، پیشنهاد می‌شود تا محل لحیم کاری شده را با مایع فلکس تمیز کنید.
- در پایان کار، حتما هویه را خاموش کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش تعمیر پلی استیشن 2؛ تعویض دیسک درایو
نظرات کاربران