آیا کنسول های نسل نهم با شکست مواجه شده اند؟

آیا کنسول های نسل نهم با شکست مواجه شده اند؟ تحلیلی بر آمار فروش کنسول های بازی نسل نهم

عادت کرده ایم هر ساله توسط کمپانی های بزرگ تولید کننده گوشی همراه مورد بمباران خبری قرار بگیریم. تقریبا پذیرفته ایم که با گذشت تنها یک سال، این نیاز وجود دارد تا شرکت های بزرگی نظیر اپل ، سامسونگ، هووای، شیائومی و… از محصولات جدیدشان رونمایی کرده و سپس در فاصله کمی آنها را روانه بازار کنند. محصولاتی که تقریباً با کمترین تفاوت نسبت به محصولات سال قبل طراحی و تولید می شوند و با این وجود همه ساله شاهد صف کشیدن موج عظیمی از طرفداران این اسمارت فون ها مقابل فروشگاه های بزرگ عرضه این دیوایس ها هستیم. در بازار لپ تاپ و کامپیوتر های خانگی نیز کم و بیش هم شرایط حکم فرماست.

بیشتر بخوانید: بررسی قطعات داخلی پلی استیشن 4

هیچ کس نمی‌ پرسد اگر به جای عرضه سالانه، شاهد عرضه مدل های جدید گوشی اپل به صورت هر سه سال یکبار باشیم، چه تفاوتی در تجربه های کاربری ما رخ میدهد؟ همچنین برای هیچکس سوال نمی شود سری جدید پردازنده های شرکت اینتل حدودا چند درصد نسبت به سری قبل پیشرفت داشته؟ چرا کمپانی های بزرگ تولید کننده اسمارت فون ها، لپ تاپ ها و قطعات کامپیوترهای خانگی ما را مدام به ارتقا سالانه دیوایس هایمان دعوت می کنند؟

خوشبختانه بر خلاف دنیای گوشی های هوشمند و لپتاپ ها، در صنعت بازی های ویدیوئی ابداً چنین شرایطی وجود ندارد. از زمان تولید و عرضه اولین نسل از کنسول های بازی خانگی درسال 1977 تا به امروز طی مدت زمان 48 سال، تنها نُه نسل متفاوت از کنسول های بازی های ویدیوی معرفی و برای استفاده کاربران عرضه شده اند. این در حالیست که برای کمپانی اپل مدت زمان لازم از معرفی اولین گوشی آیفون در سال 2007 با نام آیفون اصلی یا iPhone 2G تا معرفی نهمین نسل از گوشی های هوشمند این شرکت یعنی iPhone 6s و iPhone 6s+ در سال 2015 تنها نُه سال بود! برای سایر کمپانی های تولید کننده گوشی های همراه نظیر سامسونگ ، هوواوی و شیائومی و یا کمپانی های مطرح تولید کننده لپ تاپ و قطعات کامپیوترهای خانگی نظیر اینتل ، انویدیا و ام‌اس‌آی نیز شرایط کم و بیش مشابهی وجود دارد. کنسول های بازی خانگی تقریبا هر 5 یا 6 سال یک بار وارد نسل جدید خود می شوند و اگر از کنسول های میان نسلی فاکتور بگیریم، (که نخستین بار در میانه های نسل هشتم بازی های رایانه ای شاهد عرضه آنها بودیم) هر گیمر در هر 5 یا 6 سال تنها یک بار به فکر خرید کنسول های جدید می افتد.

بنابراین قابل پیش بینی است که آمار فروش هر کنسول در طی یک نسل از اهمیت بالاتری برای تحلیلگران برخوردار باشد. همچنین موفقیت یا عدم موفقیت یک نسل از کنسول های بازی یک شرکت می تواند به مراتب ضربات بزرگتری به کمپانی تولید کننده آن وارد کند. چرا که روند استقبال بازیباز ها از یک کنسول می تواند به راحتی معادلاتِ کلان و برنامه های 5 ای 6 ساله یک شرکت را به طور کامل بهم بریزد. برخلاف صنعت گوشی های همراه و لپ تاپ ها، شکست در یک نسل از بازی های ویدیوی می تواند به معنای از دور خارج شدن و یا حتی به قیمت ورشکستگی یک کمپانی تمام شود!

حال که از اهمیت بسیار بالای تحلیل و بررسی آمار فروش کنسول های بازی هر نسل بازی های ویدیوی برایتان گفتیم، می توانیم بپردازیم به بررسی آمارهای منتشره شده از نسل فعلی صنعت گیم یعنی نسل نُهم که به اعتقاد بسیاری از گیمرها و منتقدان قدیمی، ابداً شور و حرارت نسل های پیشین نظیر نسل هفتم بازی های ویدیوئی را ندارد.

موفقیت، عدم موفقیت یا شکست؟ مسئله این است!

موفقیت بی چون و چرای غول ژاپنی در نبرد با رقیب سنتی امریکایی خود خصوصا در دو نسل اخیر بر هیچکس پوشیده نیست. موفقیتی که با سیاست گذاری های درست شرکت سونی از آغاز نسل هشتم باز های ویدیویی و با عرضه ی PS4 پایه گذاری شد ( و البته که سیاست گذاری ها اشتباه و تصمیمات غلط پی در پی ماکروسافت نیز در این موفقیت تاثیر بالایی داشت). شرکت سونی از اشتباهات و غرور کاذب خود در نسل هفتم درس گرفته بود و اینبار تصمیم گرفت با تمرکز بر عرضه محتوای انحصاریِ کم نظیر بر روی کنسول خود و استفاده بهینه از تمام توان کنسول قدرتمندش، مجدداً خود را به اوج برگرداند. تصمیمی که باعث شد بار دیگر پلی استیشن تاج و تخت پادشاهی را متعلق به خود کند.

به نقل از VG Chartz نمودار فوق میزان فروش هر یک از سه کنسول نسل نهمی شرکت های سونی، مایکروسافت و نینتندو را در بازه های هفتگیِ یکسان از زمان لانچ کنسول تا هفته شصت و چهارمِ پس از انتشار نشان می دهد. همانطور که مشخص است کنسول شرکت سونی که با رنگ آبی در نمودار مشخص شده، به مراتب لانچ موفق تری را نسبت به دو کنسول دیگر یعنی کنسول های نینتدو سوییچ و Xbox Series X|S تجربه کرده. چیزی که با توجه به موفقیت چشمگیر پلی استیشن 4 در نسل هشتم، چندان هم دور از ذهن نبود. کنسول های ایکس باکس سری اکس و اس که با رنگ سبز در نمودار ترسیم شده اند، بر خلاف چیزی که از اکس‌باکس و رئیس خلّاق آن یعنی فیل اسپنسر انتظار داشتیم، نه در لانچ اولیه چندان موفق عمل کردند و نه در ادامه موفق به بازگشت به دور رقابت شدند. ایکس باکس در ابتدای نسل تلاش کرد با ارائه دو انتخاب متفاوت برای گیمرها، نظر طیف بیشتری از بازیباز ها را به خود جلب کند.

بیشتر بخوانید: 10+3 هدیه پیشنهادی برای گیمرها

یک انتخاب مقرون به صرفه بنام Series S و یک انتخاب گران قیمت اما قدرتمند با نام Series X . سیاست ارائه انتخاب های بیشتر در بازار گوشی های هوشمند همواره با استقبال کاربران مواجه شده. طوری که در سال گذشته شرکت اپل 4 مدل مختلف را برای خانواده گوشی های آیفون 15 ارائه کرد. اما برخلاف پیش بینی ها و مطابق آنچه از نمودارها بر می آید، این رویه بیشتر از آنکه مورد استقبال گیمرها قرار بگیرد، بنظر موجب سردرگمی آنها شده. چرا که از ابتدا این شک و شبهه در میان بازیباز ها وجود داشت که چگونه یک کنسولِ اصطلاحاً “میان رده” می تواند از پس اجرای روان بازی های سنگین نسل نهمی تا انتهای نسل برآید؟ شاید برای کاربران گوشی های همراه وجود دیوایس هایی با قیمت معقول تر یک مزیت به حساب آید، اما گویا گیمر ها ترجیح می دهند به جای مواجه شدن با کنسول های مختلف با قدرت های سخت افزاری متفاوت، با یک کنسول همه فن حریف طرف باشند که این اطمینان را به آن ها می دهد که تا دست کم 5 یا 6 سال آینده از خرید کنسول جدید بی نیاز هستند.

رنگ قرمز در نمودار فوق نشان دهنده کنسول پر بحث و ماجرای نینتندو سوییچ است که اگر چه طبق نمودار در لانچ و عرضه ابتدایی خود ضعیف عملکرد، اما به مرور و با بازاریابی مناسب، عرضه عناوین انحصاری مطلوب و پیدا کردن جامعه هدف خود توانست نقطه غطف بزرگی در روند فروش خود ایجاد کند طوری که در هفته چهل و دوم پس از عرضه، توانست کنسول پر ادعای سونی را نیز پشت سر گذاشته و یکه تاز بازار کنسول های نسل نهمی گردد! اگرچه این اختلاف در فاصله زمانی نسبتاً اندکی توسط سونی مجدداً جبران شد اما می توان اقرار کرد که نینتندو هنوز هم راه و رسم کسب درآمد در صنعت گیم را می داند. در ادامه به تحلیل بررسی جداگانه هر یک از این کنسول های نسل نهمی و دلایلی موفقیت و شکست آن ها می پردازیم.

پلی استیشن سردمدار نسل هشتم، پادشاه نسل نهم

برای پی بردن به این نکته که آیا سونی نسل نهم را با موفقیت در حال سپری کردن است یا خیر نمی توان تنها به آمار مقایسه فروش PS5 در مقابل Xbox Series‌ و Nintendo Switch بسنده کرد. به لطف نموداری که توسط VG Chartz تهیه شده می توانیم میزان فروش کنسول پلی استیشن 5 را در مقایسه با میزان فروش کنسول محبوب و موفق پلی استیشن 4 در بازه های زمانی یکسان نسبت به زمان انتشار هریک از این دو کنسول مشاهده کنیم.

مطابق آنچه در این نمودار مشاهده می کنیم، میزان فروش کنسول های نسل هشتمی و نسل نهمی پلی استیشن با اندکی تفاوت، کم و بیش یکسان است. اگر چه در زمان لانچ اولیه، کنسول PS5 فروش بیشتری را تجربه کرده است اما پس از گذشت حدودا 13 ماه میزان فروش PS5 با مقداری افت مواجه شده است. هرچند این افت آنقدر نیست ک بخواهیم میزان فروش PS5 را ناامید کننده تلقی کنیم. بنابراین می‌گفت سونی به لطف شناخت قوی مدیران ارشدش از بازار همچنان روند رو به رشد خود را حفظ کرده.

اما دلیل این موفقیت و حکمرانی تقریبا 10 ساله سونی بر بازار فروش کنسول های خانگی چیست؟ چرا برخلاف ماکروسافت، سونی همواره روی خط پیروزی در حال حرکت است؟

شاید مهمترین نکته، جایگاه و ارزش بالای عناوین انحصاری در بازاریابی سونی باشد. سونی به خوبی می داند که مهمترین عاملی که توانست این شرکت را در کورس رقابت نفس گیر نسل هفتم با ماکروسافت و کنسول محبوبش یعنی Xbox 360 نگه دارد، عناونین انحصاری خاص و منحصر به فردش بود که توسط کمپانی های فرست پارتی سونی توسعه پیدا می کردند. اگرچه در ابتدای نسل هفتم بازی های ویدیویی، سونی با چند سیاست غلط از جمله عرضه دیر موقع کنسول PS3 و تفاوت قیمت 100 دلاری نسبت به رقیب، کنسول خود را عرضه و سبب ایجاد فاصله میان پلی استیشن 3 و بازیباز ها شد، اما همین عناوین فرست پارتی نظیر 3 نسخه از بازی آنچارتد ، نسخه ابتدایی بازی The Last Of US ، دو نسخه از سری بازی خدای جنگ، سری بازی Kill Zone و infamous و غیره… سبب شدند تا گیمرها مجددا به سونی روی خوش نشان دهند. سونی که از اشتباهات گذشته خود درس گرفته، هنوز هم روی نقاط قوت خود پافشاری می کند. کنسول پلی استیشن 5 نیز به لطف برخوداری از عناوین انحصاری نظیر Marvel’s Spider-Man 2 مورد استقبال گیمرها است. با این تفاسیر می توان گفت سونی مجموعا از عملکرد خود در نسل نهم راضی است اگرچه هنوز هم بخش اعظمی از گیمرها خواهان عرضه عناوین انحصاری بیشتری برای پلی استیشن 5 هستند و معتقدند انتظاراتشان در قیاس با کنسول های نسل های پیشین سونی برطرف نشده است.

تمامی نمودار های فروش کنسول های نسل نهم نشان از موفقیت کنسول PS5 در مقابل کنسول های Xbox Series X|S دارند. ماکروسافت حتی به شکل مقطعی هم نتوانسته آمار فروش بهتری نسبت به سونی ثبت کند!

زخمی اما امیدوار همچون مایکروسافت

مایکروسافت که زمانی با کنسول محبوب خود یعنی X360 درحال شکستن رکورد های مختلف فروش کنسول بود و خود را به عنوان پادشاه جدید بازار کنسول های خانگی معرفی می کرد، به یکباره و با سیاست گذاری های غلط خود در عرضه X1 در نسل هشتم دچار یک عدم محبوبیت جدی شد. ماجرایی که تا همین امروز هم دست به گریبان این کمپانی است. اما چه چیز باعث شده مایکروسافت تنواند ورق را به نفع خود برگرداند و دوباره در قامت یک رقیب جدی برای سونی ظاهر شود؟ مهمترین فاکتوری که میتوان به آن اشاره کرد عدم درک درست مدیران ارشد ایکس باکس از بازار کنسول های بازی خانگی است! چیزی که در تصمیمات آن ها برای بازگشت به میدان رقابت با سونی نیز مشهود است. ماکروسافت در حالی که در نسل هشتم دچار یک عقب افتادگی معنا دار در امار ارقام فروش نسبت به سونی شده بود در تصمیمی عجیب تلاش کرد تا این رقابت را با معرفی یک کنسول قدرتمند جدید برطرف کند! کنسول Xbox one X با اسم رمز Scorpio و با شعار “قدرتمند ترین کنسول خانگی جهان” معرفی شد تا به این صورت گیمرها را وسوسه کند که در وسط نسل بازی های ویدیویی به ناگهان تصمیم به خرید یک کنسول جدید بگیرند.

اما آیا چیزی که کنسول گیمرها از یک کنسول میخواهند قدرت بسیار بالاتر است یا محتوای بسیار قدرتمندتر؟ اصلا اگر بازی انحصاری ویژه ای برای این کنسول طراحی نشود چگونه می توان قدرت سخت افزاری بالای آن را فهمید؟ مایکروسافت در تصمیمی اشتباه به جای تمرکز بر ارائه محتوای خاص دست به ارائه یک کنسول میان نسلی خاص اما بدون محتوای کافی زد. بدیهی است برخلاف پی سی گیمر ها که همواره با اعداد و ارقام بالا سرمست می شوند، خواسته اصلی کنسول گیمر ها محتوای منحصر به فردی است که بتواند خرید یک کنسول را منطقی جلوه دهد. ماکروسافت در ادامه نیز اگرچه متوجه این اشتباه خود شد، اما در نسل نهم بازی های رایانه ای اقدام به انتخابی عجیب برای مرتفع کردن این مشکل کرد. خرید کمپانی بزرگ اکتیویژن-بلیزارد با مبلغی هنگفت! عجیب است که ماکروسافت به جای سرمایه گذاری بر روی استدیوهای مستقل ،خوش آتیه و خلاق و یا افتتاح استدیو های فرست پارتی جدید به منظور خلق IP های انحصاری قوی، تصمیم گرفت بخشی از همین بازار فعلی را به انحصار خود درآورد! این تصمیم در ادامه با مشکلات قضایی مواجه شد و مایکروسافت را به مدت یک سال درگیر رفت و آمد به دادگاه های مختلف کرد. همین مدت زمان یک ساله باعث شد ماکروسافت بازهم در کورس رقابت با رقیب سنتی خود بیش از پیش عقب بماند. در رابطه با الگو برداری اشتباه از فرمول های موفقیت بازار گوشی های همراه نیز پیش‌تر گفتیم. ایده ارائه دو مدل کنسول مختلف از یک خانواده ( یکی میان رده و دیگری پرچمدار) در صنعت گیم بازخورد چندادنی دشت نکرد.

االبته در این بین فیل اسپنسر تصمیمات خوبی نیز اتخاذ کرد. از جمله طراحی و ارائه سرویس Xbox Game Pass. به لطف توسعه و گسترش VOD ها در کشور خودمان امروز بهتر می توانیم درک کنیم علت تأکید بسیار اسپسنر بر این سرویس چه بود. سرویس گیم پس این اختیار را به کاربران می داد تا در ازای پرداخت حق اشتراک ماهانه، به منبع بزرگی از بازی های ویدیویی دسترسی مستقیم پیداکنند. این سرویس تا امروز نیز به خوبی توسط مدیران ایکس باکس طرح ریزی و پشتیبانی شده و بازی های قابل توجهی نیز از همان روز اول عرضه بر روی این سرویس در دسترس قرار می گیرند. شاید بتوان تنها دلیلی که ایکس باکس را هنوز ایستاده در میدان نبرد با سونی تصور کرد همین سرویس گیم پس باشد.

نینتندو، کمپانی خاص برای بازی‌بازهای خاص

همانگونه که در ایران و در میان بازیبازها، کنسول نینتندو سوییچ به مراتب نسبت به کنسول های پلی استیشن 5 و ایکس باکس سری اس یا اکس، کمتر شناخته شده است در بازار جهانی نیز شرایط مشابهی برقرار است. سیاست گذاری نینتدو این گونه است که جامعه هدف کنسول بازی خود را گمیرهای خاص پسند کشور خودش ژاپن قرار دهد. در کمال تعحب نینتندو حتی برای عرضع بازی های بزرگی نظیر فرنچایزهای GTA ، Red Dead Redemption ، Call Of Duty و Assassin’s Creed بر روی کنسول هایش نیز روی خوش نشان نمی دهد! و در مقابل کوچک ترین علاقه ای هم به فروش بازی ها فرست پارتی اش روی سایر پلتفرم ها و حتی کامپیوتر های خانگی ندارد. اما در کمال تعجب این امر ابدا به معنای کمبود محتوا بر روی کنسول نینتدو سوییچ نیست. برای درک این مطلب کافیست نگاهی داشته باشیم به عناونینی که به شکلل انحصاری برای این کنسول منشتر شده اند.

این ها فقط بخشی از عناوین انحصاری پرتعداد کمپانی نینتندو برای نینتندو سوییچ هستند

جدای از تعداد مناسب بازی های انحصاری ، کیفیت توسعه این عناوین نیز مثال زدنی است. کافیست به میانگین نمرات بعضی از این عناوین در وبسایت متاکریتیک توجه کنید تا متوجه این امر شوید. عنوان The Legend of Zelda: Tears of the Kingdom با میانگین نمرات خارق العاده 96 از 100 و Super Mario Odyssey با میانگین نمرات متحیر کننده 97 از 100 تنها بخشی از عناوین پرتعداد انحصاری این کنسول پرفروش نینتدو هستند. اگرچه کمی برای ما دور از باور است که کسی زلدا و ماریو را به GTA و ندای وظیفه ترجیح دهد اما ذائقه بازی باز های شرق آسیا کاملا نسبت به سایر گیمرهای جهان متفاوت است.

به عبارت ساده تر می توان گفت نینتندو اگرچه تصمیم گرفته از جریان اصلی صنعت گیم فاصله بگیرد، اما تواسنته با پیدا کردن بازار مناسب خود در میان گیمرهای ژاپنی و تشخیص سلیقه خاص آنها، آمار فروش کنسول خود را در صدر نگه دارد. همچنین سیاست کلی نینتندو همواره بر ارائه محصولات خلاقانه با ایده های جدید بوده و عرضه سخت افزار قوی هیچگاه در میان اولویت های اصلی این کمپانی بزرگ ژاپنی جایی نداشته است. البته این سیاست گاهی هم به ضرر نینتندو انجامیده است. همانطور که احتمالا به خاطر دارید کنسول نسل هشتمی نینتندو یعنی Wii U به خاطر همین سخت افزار ضعیف موجب به شکست این کمپانی و عرضه زودهنگام کنسول نسل بعد توسط آنها شد که البته در نهایت عرضه موفق نینتندو سوییچ خاطرات تلخ این تجربه ناموفق را به فراموشی سپرد.

جمع بندی

اکنون که تقریبا در میانه نسل نهم بازی های ویدیویی قرار داریم، از گوشه و کنار گمانه زنی های متفاوتی درباره نسل دهم و یا آینده صنعت بازی های ویدیویی به گوش می رسد. عده ای معتقدند به پایان دوره عرضه کنسول ها به شکل فیزیکی هستیم و کم کم باید منتظر عرضه کنسول های مجازی همچون سرور های اختصاصی باشیم. عده ای نیز معتقدند سرعت رشد بیش از حد تکنولوژس و بالارفتن هزینه های سرسام آور توسعه بازی های AAA باعث شده این صنعت سود دهی مطلوب خود را از دست بدهد. کافیست نگاهی بیاندازید به مجموع تعداد باس فایت های طراحی شده برای دو بازی بزرگ God Of War 2018 و God Of War Ragnarok و آن را مقایسه کنید با تعداد باس فایت های طراحی شده برای عنوان God of War 3 ! به طرز عجیبی در نسل های هشت و نُـه بازی های ویدیوی مراحل طراحی و توسعه بازی ها زمان برتر و حتی پیچیده تر شده اند. از طرفی تعداد نفراتی که برای توسعه یک بازی بزرگ مورد نیاز است نیز به مراتب بیشتر شده است.

این امر نشان دهنده آن است که برای آنکه ساخت یک بازی بزرگ برای کمپانی های سازنده انها به صرفه باشد نیاز است تا فروش آنها نیز چندین برابر شود. در غیر اینصورت کمپانی ها مجبورند تعداد عناوین بسیار کمتری در هر نسل از بازی های ویدیویی تولید کنند. برای مقایسه میتوانید تعدا بازی هایی که توسط کمپانی راکستار در نسل هفت بازی های ویدویی عرضه شد را با تعداد بازی هایی که در نسل هشتم و نهم توسط همین کمپانی عرضه شد مقایسه کنید. عناوین GTA IV ، Midnight Club: Los Angeles ، دو بسته الحاقی داستانی برای GTA IV ، Beaterator ، Red Dead Redemption ، بسته الحاقی Red Dead Redemption: Undead Nightmare ، L.A. Noire ، Max Payne 3 و در نهایت Grand Theft Auto V به تنهایی برای نسل هفتم عرضه شده بودند حا آنکه تمام فعالیت راکستار در نسل هشتم عرضه یک بازی READ DEAD REDEMPTION 2 می باشد! در نسل نهم نیز تا امروز فقط قول عرضه نسخه ششم فرنچایز GTA داده شده و خبری از عناوین بیشتر نیست! با این تفاسیر اگرچه آمار کلی فروش کنسول های بازی در نسل نهم به نظر امیدوار کننده می آید اما احتمالا باید منتظر شندین یک زنگ خطر جدی در آینده صنعت گیم و بازی های ویدیوی باشیم.